Wkładki do sprzęgieł - ich rola i znaczenie
Choć sprzęgło kojarzy się głównie z samochodami, ten układ mechaniczny jest wykorzystywany także w maszynach rolniczych, przemysłowcy czy budowlanych. Szczególny rodzaj sprzęgła stanowią sprzęgła z wkładką gumową, tzw. sprzęgła podatne. Czemu służy gumowa wkładka do sprzęgła i jaka jest jej rola w napędach maszyn? Jakie cechy użytkowe i fizyczne powinna mieć taka wkładka? O tym dalej!
Czemu służy gumowa wkładka w sprzęgle?
Sprzęgła, nad którymi pochylimy się w tym tekście, służą do przenoszenia momentu obrotowego w pewnych specyficznych warunkach, a mianowicie wówczas, gdy moment obrotowy podlega dużym wahaniom i jest bardzo dynamiczny. Gwałtowne zmiany momentu obrotowego przenoszonego na napędzany wał mogłyby go uszkodzić. Aby do tego nie dopuścić, stosuje się gumowe wkładki do sprzęgieł. Dlaczego akurat guma? Na to pytanie odpowie ekspert z firmy PIONIER Jawor, która specjalizuje się w wyrobach z tego materiału:
Guma, jako elastyczny materiał, ma właściwość wytłumiania drgań. Właśnie dlatego sprawdza się jako tworzywo do wykonywania wkładek do sprzęgieł podatnych. Wkładki te niwelują wibracje powstające na skutek nieregularnego ruchu wału napędowego czy skokowych zmian momentu obrotowego. Dzięki temu urządzenia pracują płynnie, a mechanizm jest mniej narażony na uszkodzenia. Wkładki do sprzęgieł stosuje się tam, gdzie dochodzi do tzw. drgań skrętnych, których występowanie szybko niszczy elementy robocze pojazdów i maszyn. Niwelowanie drgań i uderzeń gumowymi wkładkami jest konieczne także tam, gdzie wykorzystano nieosiowy montaż części układu napędowego.
Rodzaje sprzęgieł podatnych i wkładek do sprzęgieł
Gumowa wkładka jest kluczowym elementem sprzęgła podatnego i odróżnia je od pozostałych typów sprzęgieł, które są przeznaczone do przekazywania jednostajnego momentu obrotowego. Sprzęgła podatne występują w kilku rodzajach. W każdym z nich znajduje się inny typ wkładki do sprzęgła. Wyróżnia się m.in. następujące sprzęgła podatne:
- sprzęgło tarczowo gumowe - gumowa wkładka jest umieszczona pomiędzy dwiema tarczami,
- sprzęgło palcowe - wkładki mają kształt pierścieni,
- sprzęgło oponowe - tu tarcze sprzęgła łączy element gumowy wygięty w kształt półokręgu.
W każdym rodzaju sprzęgła kształt wkładki gumowej jest inny. Także jej pozostałe właściwości powinny być dostosowane do maszyny oraz warunków jej użycia. Istotne są tu m.in. sprężystość zastosowanej gumy, jej odporność na nacisk, tarcie i uszkodzenia mechaniczne, zakres temperatur, w którym guma może pracować, a także odporność na czynniki chemiczne. Tam, gdzie niezbędne są szczególne właściwości, bo praca przebiega w wyjątkowo niesprzyjających warunkach (np. w otoczeniu agresywnych substancji albo w bardzo niskich temperaturach), wkładki do sprzęgieł wykonuje się na specjalne zamówienie.
